Zabytkowe stawy w Masłomiącej niszczone mimo nakazów i kar

Spór o zabytkowe stawy w Masłomiącej trwa od dawna. Pomimo interwencji samorządowców i organów administracji publicznej właściciel nieruchomości kontynuuje działania degradujące krajobraz. Stawy, które przez lata pełniły funkcję naturalnego bufora wodnego, są systematycznie zasypywane, co budzi sprzeciw mieszkańców i instytucji ochrony środowiska.

Stawy w Masłomiącej

Jest to kompleks 5 stawów, położonych tuż obok drogi powiatowej. Na środku największego stawu znajdowała się wyspa. Po drugiej stronie drogi, na wzgórzu istniał dwór. Został zniszczony tuż po II wojnie światowej. Stawy wchodziły w skład zespołu dworskiego, dziś stanowią jedną z niewielu jego pozostałości. Stawy wprawdzie zmieniały swoich właścicieli z biegiem lat, nigdy jednak żaden z nich nie zdecydował się na radykalne zmiany w ich strukturze, tym bardziej na ich całkowitą likwidację, aż do teraz.

Nowy właściciel w 2023 r. rozpoczął prace polegające na spuszczaniu z nich wody oraz zasypywaniu zbiorników ziemią i gruzem. Wywołało to gwałtowne reakcje lokalnej społeczności.

Styczeń 2024. Wójt gminy Michałowice w styczniu 2024 r. poinformował o prowadzonych nielegalnych pracach na stawach Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i zwracał się z prośbą o pilne udzielenie informacji o działaniach podjętych przez niego z urzędu w przedmiotowej sprawie. Ponadto gmina poinformowała Zarząd Zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w Krakowie o nielegalnym zasypywaniu stawów w Masłomiącej. Wobec braku odpowiedzi, 16 stycznia 2024 r. gmina Michałowice złożyła ponaglenie na bezczynność organu.

23 lutego 2024 r. z inicjatywy wójta gminy Michałowice odbyło się spotkanie z I wicewojewodą małopolską Elżbietą Achinger oraz dyrektorem Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie Wojciechem Kozakiem. W trakcie spotkania omówiono stopień zaawansowania prowadzonych przez właściciela nieruchomości prac oraz działania podjęte przez gminę Michałowice, Polskie Wody RZGW i Zarząd Zlewni w Krakowie, Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Krakowie, Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Krakowie oraz Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie.

16 kwietnia 2024 r.  Gmina Michałowice złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na bezczynność dyrektora Zarządu Zlewni w Krakowie. Do Komisariatu Policji w Zielonkach złożone zostało również zawiadomienie o podejrzeniu popełnieniu wykroczeń polegających m.in. na niszczeniu lub uszkadzaniu urządzeń wodnych przez właściciela stawów.

Właściciel stawów, wykorzystując fakt, że teren, którego jest właścicielem obejmuje fragment drogi w Masłomiącej, umieścił tam koparkę, skutecznie blokując przejazd. Mimo interwencji policji, sytuacja nie uległa zmianie, a mieszkańcy zostali zmuszeni do korzystania z objazdu. Gmina zagroziła wówczas, że  wywłaszczy właściciela decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej za odpowiednim odszkodowaniem, aby ponownie ją udrożnić.

Maj 2024. Jak informowała Gazeta Krakowska w artykule z 10 maja 2024 roku mieszkańcy, sołtys i samorządowcy z gminy Michałowice składali zawiadomienia do organów administracji publicznej, skarżąc się na nielegalne ich zdaniem działania właściciela. Przedstawiciele sołectwa złożyli pisma z żądaniem natychmiastowej reakcji do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie i do Wojewody Małopolskiego.

Sprawą zainteresowała się posłanka na Sejm RP Daria Gosek-Popiołek oraz Towarzystwo Na Rzecz Ochrony Przyrody.

— Od kilku lat, systematycznie powtarzają się próby zlikwidowania stawów w Masłomiącej koło Michałowic. Obecny właściciel dąży do zlikwidowania stawów – spuścił z nich wodę wykonując dwa wielkie przekopy do cieku wodnego (bez żadnego pozwolenia wodnoprawnego), zwozi gruz budowlany i zanieczyszczona ziemię odpadami budowlanymi (m. in styropianem, prętami , betonem itp) . Na miejscu pracuje ciężki sprzęt budowlany : koparki, spychacz , kruszarka do betonu. Zanieczyszczenia z odpadów oraz martwe ryby ze stawów, wraz ze spuszczona wodą dostają się do rzeki Dłubni . Kilka kilometrów dalej, na Dłubni znajduje się ujęcie wody pitnej w Raciborowicach. Stawy są wpisane do gminnej ewidencji zabytków jako pozostałość dawnego założenia dworskiego, położone są w otulinie Dłubiańskiego Parku Krajobrazowego, są objęte ochroną w ramach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Michałowice dla obszaru Gmina Michałowice Północ. Sołectwo Masłomiąca złożyło pisma z żądaniem natychmiastowej reakcji do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego , Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie i do Wojewody Małopolskiego. Oczywiście, Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody będzie również występowało do tych instytucji z wnioskami o wszczęcie postępowania i dopuszczenie nas do udziału w tych postępowaniach na prawach strony. Sprawa będzie również prowadzona w Gminie Michałowice i na forum Rady Gminy – pisał 6 maja 2024 r. prezes Towarzystwa Na Rzecz Ochrony Przyrody Mariusz Waszkiewicz.

— Osuszone stawy, zniszczone siedliska ptaków, nielegalne przekopy do cieku wodnego, zanieczyszczona Dłubnia – to właśnie stało się z podworskimi stawami w miejscowości Masłomiąca (w gminie Michałowice). Według opinii Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego z 2007 r. stawy były siedliskiem oraz miejscem lęgów i żerowania takich gatunków ptaków takich jak kokoszka, perkozek, krzyżówka, trzciniak, trzcinniczek czy sieweczka rzeczna. […] Dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe należy otoczyć ochroną! Dlatego interweniuję w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i w Wodach Polskich, domagając się zdecydowanych działań odpowiednich służb – informowała 13 maja 2024 r. posłanka Daria Gosek-Popiołek.

12 czerwiec 2024. Z inicjatywy wojewody małopolskiego Krzysztofa Jana Klęczara w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie odbyło się spotkanie poświęcone stawom, w którym uczestniczyła także I wicewojewoda małopolska Elżbieta Achinger oraz przedstawiciele samorządu, służb i instytucji.

– To temat, który ma już wieloletnią historię. Dlatego moją intencją było to, aby zarówno organy samorządowe, jak i służby przedstawiły aktualną sytuację stawów w Masłomiącej oraz to, co działo się wcześniej, w tym jakie działania były podejmowane. Oczekuję, że każda z instytucji zajmie w tej sprawie swoje stanowisko i przedstawi możliwości prawne, którymi dysponuje. Zależy mi na tym, abyśmy wspólnie wypracowali strategię działania. Taka odprawa i bilans otwarcia są w tym celu niezbędne. Stawy w Masłomiącej są perełką przyrodniczą. Dlatego temat wymaga szerokich analiz i traktowania go ze szczególną uwagą oraz stanowczością. Tego od Państwa oczekuję – mówił wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.

17 czerwca 2024 r. Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wpisu do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego krajobrazu kulturowego z układem dawnych stawów dworskich w Masłomiącej. Z mocy ustawy, oznaczało to, że do czasu zakończenia postępowania wszelkie prace prowadzone przy stawach powinny zostać wstrzymane.

19 czerwca 2024 r. Po złożeniu wniosku Towarzystwa na Rzecz Ochrony Przyrody, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie wszczyna postępowanie w sprawie wydania decyzji nakazującej przeprowadzenie działań zapobiegawczych bądź naprawczych w związku ze zgłoszeniami bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub wystąpienia szkody w środowisku, spowodowanej spuszczaniem wody i zasypywaniem terenu stawów odpadami w miejscowości Masłomiąca gmina Michałowice.

29 lipca 2024 r. Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody zostało dopuszczone przez Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków do udziału w postępowaniu administracyjnym w sprawie wpisu do rejestru zabytków dawnych stawów dworskich w miejscowości Masłomiąca.

W międzyczasie na wniosek wojewody małopolskiego Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie wydało decyzję zobowiązującą właściciela stawów do oczyszczenia i przywrócenia zbiorników do pierwotnych rozmiarów, do naprawienia grobli i dna oraz ponownego napełnienia ich wodą do 31 grudnia 2024 r. W wypadku braku reakcji – właścicielowi groziłyby kary do 1 miliona złotych.

Równocześnie Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie prowadził postępowanie administracyjne o wpisanie stawów do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami mówi, że od wszczęcia postępowania w sprawie wpisu zabytku do rejestru do wydania ostatecznej decyzji (która jeszcze nie została wydana), przy danym zabytku zabrania się prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych i podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku.

19 października 2024 r. Jak podała Gazeta Krakowska, pomimo decyzji RZGW, właściciel kontynuował zasypywanie stawów.

31 grudnia 2024 r. Minął termin wyznaczony przez RZGW do oczyszczenia i przywrócenia zbiorników do pierwotnego stanu.

11 lutego 2025 r. Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie wydał decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego krajobrazu kulturowego stawów dworskich w miejscowości Masłomiąca.

13 lutego 2025. Z inicjatywy wojewody małopolskiego Krzysztofa Jana Klęczara w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie odbyło się dziś kolejne spotkanie poświęcone tej kwestii.

W spotkaniu uczestniczyli: reprezentujący mieszkańców wójt gminy Michałowice Daniel Gajoch oraz sołtys Masłomiącej Dorota Dąbrowska, przedstawiciele Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, Wojewódzkiego i Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego oraz dyrektorzy wydziałów Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie.

– Stawy w Masłomiącej są ważnym elementem lokalnego krajobrazu. Podkreślam, że nie tylko w odczuciu społecznym jest to perełka przyrodnicza. Zasypywanie ich przez właściciela przez społeczność lokalną wprost odbierane jest jako niszczenie przyrody. Dlatego konieczne są szerokie analizy i współpraca. Proszę wszystkie zaangażowane w tę sprawę instytucje, inspekcje i służby o stanowcze działania. Oczekuję od Państwa podjęcia zdecydowanych i skutecznych kroków. Co istotne, sprawa jest przedmiotem postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Komendę Powiatową Policji w Krakowie pod nadzorem Prokuratury Rejonowej. Z pewnością będę chciał spotkać się z mieszkańcami, bo wiem, jak mocno angażują się w tę sprawę. Ze swej strony deklaruję, że tematu nie odpuszczę – podkreślił wojewoda małopolski.

Stawy w Masłomiącej. Wizyta terenowa i rozmowy z mieszkańcami
2025-04-07

7 kwietnia 2025. W Masłomiącej odbyła się wizyta wojewody małopolskiego Krzysztofa Jana Klęczara, podczas której spotkał się z mieszkańcami, by porozmawiać o kontrowersyjnej kwestii likwidacji stawów.

– Tak, jak deklarowałem – nie odpuszczam tematu stawów w Masłomiącej. Ich likwidacja wzbudza wiele niepokojów społecznych. Jest to sprawa złożona, wymagająca pogłębionych analiz. Dlatego też chciałem porozmawiać bezpośrednio z mieszkańcami, którzy tu żyją i na przestrzeni lat obserwują, co się dzieje – mówi wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.

Wojewodzie podczas wizyty w gminie Michałowice towarzyszyli przedstawiciele służb wojewódzkich oraz dyrektorzy wydziałów Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Spotkanie rozpoczęło się odprawą w Urzędzie Gminy, w której udział wzięli wójt Daniel Galoch oraz samorządowcy. Kolejnym punktem była wizyta w Masłomiącej, gdzie wojewoda uczestniczył w wizji lokalnej i spotkaniu wiejskim. Mieszkańcy przedstawili aktualną sytuację związaną z zasypywaniem stawów – głos w tej sprawie zabrała m.in. była sołtys Dorota Dąbrowska.

Co dalej ze stawami?

Sukcesem jest fakt wydania przez Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie decyzji o wpisaniu stawów do rejestru zabytków nieruchomych. Natomiast Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie – RZGW w Krakowie prowadzi działania zmierzające do przywrócenia stawów sprzed ich nielegalnej likwidacji i równocześnie wstrzymania kontynuacji zasypywania stawów. Czynności sprawdzające i monitorujące prowadzi w zakresie swoich kompetencji także Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska i Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego.

Nie wiadomo, jak długo potrwa ten spór, ale jedno jest pewne – Mieszkańcy Masłomiącej nie zamierzają się poddać i ze wsparciem administracji publicznej nadal walczą o ochronę swojego krajobrazu.

źródła: