Na terenie gminy Krempna w województwie podkarpackim doszło do rażącego naruszenia zasad ochrony zabytków. W ramach publicznego zamówienia sfinansowanego z programu Polski Ład przeprowadzono renowację 42 przydrożnych krzyży i kapliczek. Efektem tych działań są jednak poważne i nieodwracalne uszkodzenia wielu z nich.
Zgodnie z relacjami społeczników i badaczy, wykonawca użył piaskarki, nie stosując się do odpowiednich metod konserwatorskich. W rezultacie zniszczono oryginalną substancję rzeźbiarską – zatarto napisy, usunięto inskrypcje, a figury utraciły detale o wysokiej wartości artystycznej i historycznej. Renowację przeprowadzono bez nadzoru konserwatorskiego, ponieważ obiekty nie były wpisane do rejestru zabytków. Przetarg wygrała firma, która – jak przyznał sam wykonawca – nie miała doświadczenia w pracach przy tego typu obiektach.
Zleceniodawca, czyli gmina Krempna, przyznała, że prace wstrzymano, a zapłata za zlecenie nie została jeszcze zrealizowana. Trwa analiza strat oraz ustalanie zakresu odpowiedzialności. Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków zapowiedział wpisanie zniszczeń do protokołu odbioru, co może skutkować odmową zapłaty oraz skierowaniem sprawy do prokuratury.
Komitet Ochrony Zabytków i Dóbr Kultury skierował oficjalne pismo do Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, domagając się dogłębnego zbadania sprawy oraz wyciągnięcia konsekwencji wobec osób odpowiedzialnych za zniszczenia. Oczekujemy pełnej transparentności postępowania oraz zastosowania przewidzianych prawem środków, które zabezpieczą dziedzictwo kulturowe przed podobnymi sytuacjami w przyszłości.
Zachowanie materialnych świadectw kultury, zwłaszcza mniejszości narodowych, to obowiązek nas wszystkich. Będziemy uważnie monitorować dalsze działania i informować opinię publiczną o postępach.
